YEME BOZUKLUĞU NEDİR? SİZCE BİR HASTALIK MIDIR?
Yeme bozuklukları, anormal yeme alışkanlığı ile karakterize, yiyecekler ve vücut ağırlığı ile ilgili bilişsel bir bozukluk veya kilo vermek ve düşük vücut ağırlığını korumak amacı ile anormal ve zararlı yeme alışkanlıklarına sahip olup, yemeklerle ilgili düşünce eğilimlerindeki bozukluklar olarak tanımlanmaktadır.
Yeme Bozukluğunun Türlerine Baktığımızda;
1) DUYGUSAL YEME: Emosyonel yeme; açlık duygusunun oluşması sebebiyle, öğün vaktine gelindiği için ya da toplumsal bir zorunluluk olması sebebiyle değil de yalnızca duygulanıma cevap olarak oluştuğu varsayılan bir yeme tutumu olarak ifade edilmiştir.
2) DIŞSAL YEME: Fizyolojik açlık duygusu oluşmaksızın ortamda var olan bir besin ile alakalı bir uyarana yanıt olarak yeme biçimidir. Dışsal yeme; ortamda var olan gıdanın kokusu, sunumu, tadı gibi niteliklerine yönelik aşırı yatkınlık neticesinde gözlenmektedir.
3) KISITLAYICI YEME: Vücut ağırlığındaki artışı önlemek ve mevcut vücut ağırlığını azaltmaya yardımcı olmak amacıyla enerji alımı ve alınan besin türlerinin denetlenerek kasıtlı bir biçimde besin alımında kısıtlanma uygulanan yeme şeklidir.
YEME BOZUKLUĞUNUN NEDENLERİ NELERDİR?
? 1. KİŞİLİK VE PSİKOLOJİK FAKTÖRLER: Bu bozukluğun gelişiminde, bireyin kendisine olan güven probleminin, özellikle olumsuz duygularını ifade etmekte ve anlaşılmazlıkları çözmede yaşadığı güçlük, endişe duygusunun sürekliliği, suçluluk hissetme, her konuda ve alanda mükemmel olma arzusu (mükemmeliyetçilik), fiziki görüntüsüne duyduğu memnuniyetsizlik hissi gibi birtakım kişisel ve psikolojik faktörler etkilidir.
Kişilik Ve Psikolojik Faktörlerin Alt Boyutları Var Mıdır?
? Şişmanlık
? Sosyokültürel Etkiler
? Vücut Memnuniyetsizliği ve Diyet Yapma:
? Mükemmeliyetçilik
? Ergenlik Dönemi
? 2. GENETİK ETKENLER: Genetik yatkınlığın, yeme bozuklarının gelişmesinde bir etkisinin olabileceği düşünülmekle ve belirtilmekle beraber bozuklukla doğrudan ilişkilendirilen bir genin olup olmadığı henüz belirsizdir. Bu konuda önemli bir veri olarak tek yumurta ve çift yumurta ikizleri üzerinde gerçekleştirilen çalışmalar gösterilebilir. Bu çalışmalarda ikizlerin birisinde yeme bozukluğunun olması, diğer ikizde de yeme bozukluğu görülmesi riskini %10 - %20 oranları arasında artırmaktadır.
YEME BOZUKLUĞU BEBEKLERDE VE ÇOCUKLARDA GÖRÜLÜR MÜ?
Genellikle bebeklik ve küçük çocukluk döneminde görülen beslenme sorunları; yeme reddi (az yeme / hiç yememe), yemek seçme (sadece birkaç çeşit yeme), besin kıvamında beklenen gelişimin olmaması (yarı katı / katı gıdalara geçememe), kendi kendine beslenmenin olmaması, sık kusma, öğün saatlerinde uygunsuz davranışlar (hırçınlık, ağlama, öfke patlamaları), yutma ya da çiğneme sorunları karşımıza çıkmaktadır.
Beslenme sorunlarının normal gelişim gösteren bebek ve çocuklarda görülme sıklığı % 25 ? 35 iken; bu oran gelişimsel geriliği olanlarda % 33 ? 80 gibi yüksek rakamlara çıkabilmektedir.
PİKA BİR BESLENME BOZUKLUĞUMUDUR?
Besin özelliği taşımayan ve yenilebilir olmayan maddelerin ısrarla yenmesidir. . En sık malnutrisyon, anemi, ishal, kabızlık, enfeksiyon, demir ve çinko eksikliği, kurşun zehirlenmesi, bezoar nedeniyle bağırsak tıkanıklığına yol açabilir. Kurum bakımındaki zeka geriliği olan bireylerde genel topluma göre 5 kat daha fazla saptanmıştır.
. Çocukluk dönemindeki pika ile erişkin dönemdeki bulimia nervosa arasında güçlü ilişki bulan çalışmalar mevcuttur.
RUMİNASYON NEDİR? HANGİ CİNSİYETTE DAHA FAZLA GÖRÜLÜR?
Mide içeriğinin tekrarlayıcı ve istemli olarak ağza getirilmesi ve yeniden çiğnenmesidir. Erkeklerde kızlara göre daha sık görülür. Normal gelişenlerde 3 - 12 yaş arasında nadiren görülebilmektedir. Zeka geriliği olanlarda ise herhangi bir yaşta olabilir. Zeka geriliği olmayan erişkinlerde diğer yeme bozukları ile birlikte görülebilir. Uygunsuz psikososyal çevre varlığında veya yaşamın ilk yıllarında çocuk-anne ilişkilerinde yetersizlik, kısıtlılık, karşılıksızlık, uyaran azlığı ve ihmal durumlarında ortaya çıkabilir. Kendini yatıştırma, haz alma, annenin dikkatini çekme nedeniyle de yapılabilir.
ERGENLERDE GÖRÜLEN YEME BOZUKLUKLARI NELERDİR?
Ergenlerde görülen yeme bozuklukları, Anoreksiya Nervosa ve Bulimia Nevrosa diye 2?ye ayrılır.
Anoreksiya nervosa psikiyatrik bir hastalık mıdır? : Anoreksiya nervosa daha çok 12-18 yaş arasındaki kızlarda ortaya çıkar. Zayıf bir vücuda sahip olma, beden algısının bozulması, yemek yemeyi sınırlama, kalori alımını en aza indirme, katı diyetler, aşırı egzersiz, kilo kaybı ve kilo alımından aşırı endişe duyma gözlemlenir. . Zayıflığa aşırı değer verilen kesimlerde daha sık rastlanır. Aile ortamlarında iletişimsel problemler ve kayıplar mevcuttur.
Bulimia nervosa nasıl bir hastalıktır? : Yüksek kalorili yemek sonrası kusma, aşırı egzersiz yapma, dönemsel aşırı katı diyet uygulama gözlemlenir. Bu kişiler ya hafif kilolu veya normal kilodadır. Kişi yemek sonrası mutlaka midesini boşaltma ihtiyacı duyar. Aşırı yemek yeme durumu, yüksek kalorili yiyeceklerden oluşur ve bir süre aralıksız devam eder. Bu davranış suçluluk duygusu ile sonlanır. Bu kişiler daha çok dürtüsel, kişiler arası ilişkilerde güçlük yaşayan, kaygısı yüksek olan kişilerdir.
Şimdi de göreceğimiz yeme bozuklukları sadece ergenlere özgü değildir. Peki bunlar nelerdir?
Ortoreksiya Nervoza ( ON ): Beslenme bozukluğu olarak ortaya çıkan ortoreksiya nervoza (ON) şiddetli şekilde sağlıklı beslenme takıntısı ve hareketi ile bağdaştırılmıştır. Medyada çıkan bilimsel makalelerde sağlıklı besin ile bağlantılı açıklamalar, ON'da temel besin sorunlarını oluşturmaktadır. Bu durumun, sosyal ilişkilerin değişmesi ile sıkı diyetlere neden olduğu gözlenmiştir.
Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu: (Binge Eating)
Bu bozuklukta haftada 2 veya daha fazla aşırı biçimde yeme davranışı görülür. Atak sırasında kontrolsüz bir şekilde çok fazla miktarda yiyecek tüketirler. Kusmazlar. Duygudurumları ve ilişkileri tutarsızdır. Obezlerin bir bölümünde bu bozukluk görülür. Uyku bozuklukları nedeni ile gece yemeleri mevcuttur.
DAHA AZ BİLİNEN YEME BOZUKLARI VAR MIDIR?
Kuş Gibi Beslenme (Picky Eating ): Çocuklarda besinleri çok ufak miktarlarda tüketme ve besinlerden kaçınma; kuş gibi beslenme (Picky Eating) olarak adlandırılmaktadır. Bebeklerin bir kısmında ek gıdalara geçiş dönemlerinde zorlanma olması durumunda bir iki lokma ile yedirme (picky eating) yolu seçilir.
Bigoreksiya Sizce Bir Takıntı Mıdır?
Sürekli olarak kasları geliştirmeye takıntılı hale gelmek ve bu durumu aklından çıkaramamaktır. Kişiler kaslarının yetersiz olduğunu düşünür ve bunu takıntı haline getirir. Genelde bu durum erkeklerde görülür. Geliştirme adına proteinli besinleri tercih ederler. Bu düşünceyi taşıyan kişiler zamanlarının büyük kısmını aşırı egzersiz yaparak spor salonlarında geçirirler.
YEME BOZUKLUĞUNUN TEDAVİSİ NASIL GERÇEKLEŞİR?
Tedavi psikiyatrik uzmanın öncülüğünde, hastanın durumuna göre dahiliye, kadın-doğum gibi diğer tıbbi dallar ile işbirliğine geçilerek yapılmalıdır. Tek bir tedavi yaklaşımından çok bir çok yaklaşımın bir araya gelişi ile hastaya yardımcı olmak uygun olur. Psikoterapi vazgeçilmezdir, aile ile işbirliği ve ailenin tedaviye katılımı önemlidir. Tedavideki ilk hedef genellikle tedavi talebi az olan hastanın işbirliği yapmasını sağlamaktır.