İlkbahar aylarına gelmişken ve havalar güneş açmış, güzelleşiyorken, içimizin ısındığını yavaş yavaş hissederiz. İlkbahar bize yazın habercisidir. Mevsimsel bu geçiş bizlerin ruh halini de etkilemektedir. Mevsime bağlı duygusal rahatsızlık (SAD), biyolojik saatlerimizdeki, serotonin seviyelerindeki ve melatonin üretimindeki değişimlerin neden olduğu bir durumdur, ve bunların tümü ruh halimizi etkilemektedir. Yaz aylarına kıyasla kış aylarında günler daha kısadır. Bu da kış depresyonlarına sebep olmaktadır. Kış depresyonunun güneş ışığı yetersizliği ile bağlantılı olmasına rağmen, yaz SADinin tersinden kaynaklandığı ve muhtemelen melatonin üretiminde değişime yol açan çok fazla güneş ışığı olduğu düşünülmektedir. Enteresandır ki, yaz mevsiminde SAD ve kış mevsiminde SAD özellikle yazları daha sıcak olan bölgelerde görülmektedir. Başka bir deyişle, örneğin güney ABDdeki insanlar yaz SADyi kuzeydekilerden daha fazla deneyimleme eğilimindedirler.
Melatonin habercisi, ruh halini düzenlemede önemli bir oyuncu olan nörotransmitter serotonindir. Melatonin üretimini azalması SAD, depresyon ve diğer duygudurum bozuklukları riskini arttırır. Ayrıca, yüksek sıcaklar ters SADde de rol oynayabilmektedir. Yaz ve kış SAD arasında göze çarpan farklardan biri, yaz SAD bireylerinin tipik olarak manik hissedebilmesiyken, kış SAD olanlar enerjisiz olmalarıdır.
Peki mevsimsel depresyon herkesi etkiler mi? Bu soruya cevabım herkesi geçici ya da hafif olarak birkaç gün süreyle etkileyebilir olur. Fakat, asıl bahsettiğimiz mevsim depresyonu iki hafta kadar sürmektedir. İki haftayı aşan bir depresif hali olma durumunda bir uzmana başvurmakta yarar vardır. İlkbahar ve yaz aylarında görülen mevsimsel depresyonda (yaz depresyonunda) görülen bazı bulgular vardır. Bunlar anksiyete, uyku sorunları, asabilik, iştah kaybı, cinsel dürtüde artış, kilo kaybı ve ajitasyon olarak görülebilir.
Mevsim depresyonunu nasıl daha kolay atlatabiliriz diye soracak olursanız, bu noktada yaza kucak açmayı düşünebiliriz. Açık havada daha çok vakit geçirerek iç dünyamızı daha berrak tutabiliriz. Güneşli hava ve doğada olmak kendimizi daha iyi hissettiriyorsa bundan faydalanmak etkili olacaktır. Bazılarımıza spor yapmak iyi gelir, bazılarımıza ise arkadaşlarla vakit geçirmek. Açık hava yürüyüş, tenis, yüzme gibi sporlar bizlere iyi gelecektir. Yani ilgi alanları arttırılmalıdır. Arkadaşlarla tatil veya açık havada sohbet etmekte geçiş sürecinde yaşanılan duygudurum bozukluklarına etkili bir yardım sağlayabilmektedir. Bir başka deyişle yalnız kalmamaya özen gösterilmelidir. Mevsim depresyonunda utanılacak bir durum olmadığı benimsenmelidir. Bu dönemde olumsuz düşüncelerden uzak olmalıyız; düşünce tarzımızı değiştirmek bu noktada etkili olacaktır. Beslenmemize dikkat etmekte bu dönemi daha kolay atlatmamıza yardımcı olacaktır. Yeşil sebze, balık ve protein bakımından zengin yiyecekler tüketerek hormonları ve serotonin seviyesini dengede tutmak mümkün olacaktır.
Bipolar kişilik bozukluğu, depresyon, anksiyete gibi ruhsal sorunları sıkça duymamıza rağmen, mevsime bağlı duygusal rahatsızlığa (SAD) pek aşina değiliz. Ancak, SAD milyonlarca insanı etkilemektedir. Bu problemle baş etmek üzere uygulanacak basit yöntemleri ele aldık. Yaz mevsiminin bize bu nokta da yardımcı olabileceğini ve değişen duygudurumumuzu pozitif şekle döndürebileceğimizi unutmamalıyız.